Sữa cho vận động viên chứa sữa non kết hợp mật ong Manuka là giải pháp hàng đầu, top 1 hiện nay giúp tăng sức đề kháng, nâng cao miễn dịch, hỗ trợ tiêu hoá khỏe mạnh nhờ bổ sung lợi khuẩn. Sản phẩm tốt nhất dành cho người luyện tập thể thao, giúp phục hồi nhanh, phát triển cơ bắp và bảo vệ sức khỏe toàn diện.

Thành phần hoạt tính chính trong sữa non cho vận động viên

Sữa non (colostrum) là dòng sữa đầu tiên sau sinh, chứa nhiều hoạt chất sinh học quý giá vượt trội so với sữa thông thường, là nền tảng vững chắc cho chế độ sữa cho vận động viên hiện đại [1][2]. Các thành phần nổi bật của sữa non bao gồm kháng thể (immunoglobulin), các yếu tố tăng trưởng, protein kháng khuẩn như lactoferrin và lactoperoxidase, cùng với oligosaccharide, vitamin và khoáng chất [1][2]. Nhờ tổ hợp này, sữa non cho vận động viên có tiềm năng lớn hỗ trợ hiệu suất tập luyện và phục hồi thể lực [1]. Cụ thể:

• Immunoglobulin (Ig): Đặc biệt giàu IgG, sữa non bổ sung miễn dịch thụ động cho vận động viên, giúp phòng ngừa nhiễm trùng. Các nghiên cứu cho thấy, sử dụng sữa non cho vận động viên có thể tăng cường mức kháng thể và giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp trên (URTI) do luyện tập nặng [3]. Đây là yếu tố then chốt hạn chế “khoảng trống miễn dịch” sau vận động kéo dài – giai đoạn mà vận động viên dễ mắc bệnh nhất [3].

• Yếu tố tăng trưởng (IGF-1, TGF-β): Sữa non là nguồn dồi dào IGF-1 (cao hơn nhiều lần so với sữa thường) [4], cùng TGF-β, thúc đẩy tái tạo và phát triển mô. Đối với những người sử dụng sữa cho vận động viên, các yếu tố này hỗ trợ sửa chữa cơ xương bị tổn thương và rút ngắn thời gian hồi phục [3]. Ngoài ra, IGF-1 còn góp phần phục hồi cơ bắp nhanh sau chấn thương hoặc tập luyện quá sức, đồng thời nâng cao khả năng đệm axit lactic giúp vận động viên kéo dài thời gian tập luyện cường độ cao [5].

• Lactoferrin (Lf): Có tính kháng khuẩn, kháng virus mạnh, lactoferrin trong sữa non giúp ức chế sự nhân lên của virus, kích hoạt các tế bào miễn dịch như NK và lympho T [2][6]. Việc bổ sung sữa non cho vận động viên nhờ đó hỗ trợ giảm nguy cơ ốm vặt, giúp duy trì quá trình tập luyện liên tục.

• Lactoperoxidase (LPO): Enzyme này hiện diện nhiều trong sữa non, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn, nấm và virus qua phản ứng oxy hóa [2]. Sự kết hợp của lactoperoxidase và lactoferrin củng cố hàng rào miễn dịch cho vận động viên, phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng thành tích thể thao.

• Oligosaccharide và các prebiotic: Hàm lượng oligosaccharide cao trong sữa non đóng vai trò prebiotic, giúp nuôi dưỡng hệ vi sinh đường ruột, nâng cao sức khỏe tiêu hóa của vận động viên. Bằng cách bảo vệ niêm mạc ruột và cân bằng hệ vi sinh, sữa non giúp tăng hấp thu dinh dưỡng, phòng ngừa rối loạn tiêu hóa do luyện tập cường độ cao [2].

Tác dụng của sữa non đối với hệ miễn dịch của vận động viên

Trong chế độ sữa cho vận động viên, vai trò tăng cường miễn dịch của sữa non được đánh giá rất cao. Sau các buổi tập nặng, vận động viên thường đối diện “cửa sổ mở” suy giảm miễn dịch, dẫn tới nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp trên cao hơn [3][7].

Nhiều nghiên cứu chỉ ra, việc bổ sung sữa non cho vận động viên giúp giảm tỷ lệ và số ngày bị cảm cúm hoặc viêm đường hô hấp so với nhóm không sử dụng, nhờ lượng lớn IgG và các yếu tố miễn dịch đặc hiệu [7][8]. Một tổng quan phân tích năm 2016 trên 5 thử nghiệm lâm sàng cho thấy nhóm vận động viên dùng sữa non trong 8–12 tuần có số ngày nhiễm trùng hô hấp thấp hơn 44% so với nhóm đối chứng [7].

Ngoài ra, sữa non còn bảo vệ hàng rào miễn dịch niêm mạc ruột – tuyến phòng thủ quan trọng của vận động viên. Việc sử dụng sữa non cho vận động viên giúp giảm rõ rệt tăng tính thấm ruột (leaky gut) do vận động mạnh, hạn chế xâm nhập độc tố và vi khuẩn [9]. Các yếu tố tăng trưởng như TGF-β trong sữa non được chứng minh là giảm viêm ruột, tăng sản xuất IgA khi dùng đường uống, hỗ trợ duy trì miễn dịch tiêu hóa khỏe mạnh [3].

Tuy nhiên, bằng chứng khoa học hiện tại chưa hoàn toàn đồng nhất. Một số tổng quan hệ thống (2020) ghi nhận sữa non không làm tăng đáng kể nồng độ IgA, IgG huyết thanh hay số lượng tế bào miễn dịch ở người luyện tập [10]. Do đó, lợi ích miễn dịch của sữa non cho vận động viên có thể đến từ cải thiện hàng rào bảo vệ hoặc tác động gián tiếp khác [10]. Đây là lý do cần thêm nghiên cứu về cơ chế và liều lượng tối ưu khi bổ sung sữa non cho vận động viên [10].

Tác dụng của sữa non với phục hồi cơ bắp, sức mạnh của sữa cho vận động viên

Được xem như “thực phẩm phục hồi”, sữa non là lựa chọn ngày càng phổ biến trong nhóm sản phẩm sữa cho vận động viên nhờ nhiều yếu tố hỗ trợ tái tạo cơ. Sử dụng sữa non cho vận động viên có thể đẩy nhanh quá trình hồi phục cơ bắp thông qua:

• Tăng tổng hợp protein, phát triển cơ: IGF-1 và các peptide tăng trưởng kích thích tổng hợp protein cơ, tăng khối cơ nạc. Nghiên cứu cho thấy, bổ sung 20g sữa non/ngày trong 8 tuần giúp nhóm vận động viên tăng thêm ~1,5 kg khối lượng cơ nạc so với nhóm dùng whey protein [11]. Ngoài ra, nhiều vận động viên dùng sữa non còn ghi nhận giảm tỷ lệ mỡ cơ thể, nâng cao thành phần cơ thể toàn diện [5].

• Giảm tổn thương cơ, giảm viêm sau tập: Sữa non có đặc tính chống viêm nhờ cytokine, lactoferrin và các acid amin phục hồi cơ. Nhiều nghiên cứu trên cầu thủ bóng đá, người tập sức bền ghi nhận nhóm dùng sữa non có nồng độ marker tổn thương cơ (CK) thấp hơn đáng kể so với giả dược [12][13]. Vận động viên nhờ đó rút ngắn thời gian nghỉ phục hồi, sớm quay lại cường độ luyện tập cao [13].

• Hỗ trợ sức mạnh xương và mô liên kết: Peptide tăng trưởng (TGF-β), khoáng chất trong sữa non còn kích thích tạo xương, tăng bền gân dây chằng, giảm nguy cơ chấn thương do tải trọng lớn [1].

Dù vậy, một số nghiên cứu chưa cho thấy sự khác biệt lớn về sức bền tim mạch hoặc sức mạnh tối đa giữa nhóm dùng sữa non và đối chứng, đặc biệt khi thời gian bổ sung ngắn [11]. Điều này cho thấy sữa non cho vận động viên có hiệu quả nổi bật nhất ở hỗ trợ phục hồi, thích nghi cơ bắp trong giai đoạn tập nặng.

Tác dụng của sữa non cho vận động viên với sức bền, khả năng oxy hóa

Với mục tiêu cải thiện sức bền và khả năng sử dụng oxy, các nghiên cứu về sữa non cho vận động viên đã ghi nhận:

• Cải thiện thành tích aerobic: Nghiên cứu trên các vận động viên đua xe đạp bổ sung 20–60 g sữa non/ngày trong 8 tuần cho thấy nhóm dùng sữa non hoàn thành bài đạp xe thời gian (time trial) nhanh hơn có ý nghĩa so với nhóm chứng [14].

• Tăng khả năng đệm axit lactic: Sữa non giàu bicarbonate tự nhiên, giúp kéo dài thời gian đến mệt mỏi khi vận động cường độ cao [5]. Một số nghiên cứu ghi nhận dung lượng đệm cơ tăng đáng kể sau khi dùng sữa non, dù chưa cải thiện thành tích đua thuyền trong thử nghiệm thời gian cố định [14].

• Hỗ trợ sức khỏe tổng thể, tạo nền tảng tập luyện liên tục: Sữa non củng cố miễn dịch và bảo vệ đường ruột, giúp vận động viên duy trì trạng thái sức khỏe tốt, ít bị gián đoạn bởi bệnh vặt [2]. Điều này góp phần giúp tăng dần VO₂max và sức bền thông qua tập luyện liên tục.

Tuy nhiên, kết quả về hiệu quả tăng sức bền chưa hoàn toàn nhất quán giữa các nghiên cứu. Đa số tài liệu đồng thuận rằng, sữa non cho vận động viên có lợi thế lớn trong việc nâng cao nền tảng dinh dưỡng, giảm stress thể chất trong quá trình luyện tập kéo dài [5][14].

Bằng chứng nghiên cứu lâm sàng về sữa non cho vận động viên

Nhiều thử nghiệm lâm sàng và tổng quan hệ thống đã đánh giá sữa non cho vận động viên, nổi bật với các kết quả:

• Giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp: Phân tích tổng hợp năm 2016 trên 5 RCT đối chứng cho thấy sữa non giúp giảm 38–44% tần suất nhiễm trùng hô hấp ở vận động viên [7].

• Tăng cơ nạc: Thử nghiệm ngẫu nhiên năm 2001 chỉ ra, bổ sung 20g sữa non/ngày kèm tập luyện trong 8 tuần giúp tăng đáng kể khối cơ nạc so với whey ở người trưởng thành khỏe mạnh [11].

• Cải thiện hiệu suất aerobic: Nghiên cứu trên các tay đua xe đạp cho thấy, dùng sữa non giúp hoàn thành quãng đường tiêu chuẩn nhanh hơn so với nhóm không dùng, dù mức cải thiện còn nhỏ [14].

• Giảm tổn thương, viêm do tập luyện: Nghiên cứu trên cầu thủ bóng đá nhận thấy giảm nồng độ CK và cytokine viêm sau trận đấu ở nhóm bổ sung sữa non [12][13].

Nhìn chung, đa số các thử nghiệm lâm sàng nhỏ đều ghi nhận lợi ích về sức khỏe, miễn dịch, phục hồi hoặc giảm chấn thương cho vận động viên dùng sữa non. Tuy nhiên, cần thêm các nghiên cứu lớn hơn để khẳng định hiệu quả dài hạn.

Hạn chế và lưu ý khi sử dụng sữa non cho vận động viên

• Chưa có khuyến cáo liều lượng tối ưu: Các nghiên cứu sử dụng liều rất khác nhau (từ 3–60g/ngày), nên chưa có khuyến nghị chuẩn cho sữa non cho vận động viên. Nhiều thử nghiệm cho thấy liều cao (20–60g) mới có tác dụng rõ rệt, trong khi liều thấp (~3–5g) có thể chưa đủ mạnh [14][13].

• Chất lượng sản phẩm trên thị trường: Không phải tất cả sản phẩm sữa non cho vận động viên đều có hàm lượng hoạt chất cao. Quá trình xử lý công nghiệp có thể làm giảm hiệu quả sinh học, và nhiều sản phẩm chứa hàm lượng sữa non thấp hơn liều lượng nghiên cứu [12][15]. Vận động viên nên chọn nhà cung cấp uy tín.

• Bằng chứng khoa học còn giới hạn: Đa số nghiên cứu về sữa non cho vận động viên có quy mô mẫu nhỏ, thời gian ngắn, khó tổng quát hóa. Sự khác biệt cá nhân về nền tảng thể lực, chế độ tập luyện… cũng ảnh hưởng đáp ứng với sữa non [7][10].

• Chống doping: Sữa non bản chất là thực phẩm tự nhiên, không nằm trong danh mục cấm của WADA. Tuy nhiên, cơ quan này khuyến cáo vận động viên nên thận trọng, do lo ngại tăng IGF-1 trong máu [4][16]. Thực tế, bổ sung liều tiêu chuẩn không làm tăng IGF-1 huyết tương ở người trưởng thành khỏe mạnh [4].

Tóm lại, sữa non là lựa chọn nổi bật trong nhóm sữa cho vận động viên, với các hoạt chất hỗ trợ miễn dịch, phục hồi và tăng hiệu suất. Các nghiên cứu bước đầu cho thấy sữa non cho vận động viên giúp giảm bệnh vặt, tăng khối cơ, cải thiện sức bền một cách an toàn [1][17]. Tuy vẫn còn những khoảng trống cần nghiên cứu thêm, sữa non là phần bổ sung rất đáng cân nhắc cho chế độ dinh dưỡng vận động viên hiện đại.

---

Tài liệu tham khảo

[1] Bagwe S, Tharappel LJ, Kaur G, Buttar HS. Bovine colostrum: an emerging nutraceutical. J Complement Integr Med. 2015;12(3):175–185.

[2] Dziewiecka H, Wrońska A, Dzięgiel P, et al. A systematic review of the influence of bovine colostrum supplementation on leaky gut syndrome in athletes. Nutrients. 2022;14(12):2512.

[3] Davison G, Diment BC. Bovine colostrum supplementation and immune function after exercise. Med Sci Sports Exerc. 2010;42(5):1013–1022.

[4] Główka N, Karaźniewicz-Łada M, Mikołajczak P. Immunological outcomes of bovine colostrum supplementation in trained and physically active people: a systematic review and meta-analysis. Nutrients. 2020;12(4):1023.

[5] Arslan A, Kaplan M, Cengiz S, et al. Production of bovine colostrum for human consumption to improve health. Front Pharmacol. 2022;12:796824.

[6] Yalçıntaş YM, Mutlu M, Arslan A, et al. Exploring the impact of colostrum supplementation on athletes: a comprehensive analysis of clinical trials and diverse properties. Front Immunol. 2024;15:1395437.

[7] Jones AW, March DS, Cooper SB, Jakeman JR. Bovine colostrum supplementation and upper respiratory symptoms during exercise training: a systematic review and meta-analysis of RCTs. BMC Sports Sci Med Rehabil. 2016;8:21.

[8] Ghosh S, Choudhury S. Colostrum and its anti-inflammatory benefits. Front Immunol. 2021;12:641219.

[9] Nieman DC, Henson DA, Dumke CL, et al. Immune response to heavy exertion: Does exercise induce a leaky gut? J Appl Physiol. 2015;119(6):764-771.

[10] Główka N, Karaźniewicz-Łada M, Mikołajczak P. Immunological outcomes of bovine colostrum supplementation in trained and physically active people: a systematic review and meta-analysis. Nutrients. 2020;12(4):1023.

[11] Antonio J, Sanders MS, Van Gammeren D. The effects of bovine colostrum supplementation on body composition and exercise performance in active men and women. Nutrition. 2001;17(3):243-247.

[12] Kotsis Y, Mikellidi A, Karapetsas A, et al. Bovine colostrum supplementation reduces exercise-induced muscle damage and inflammation in soccer players. J Sports Med Phys Fitness. 2018;58(9):1389-1395.

[13] Shing CM, Peake JM, Suzuki K, et al. Effects of bovine colostrum supplementation on immune variables in highly trained cyclists. J Appl Physiol. 2007;102(3):1113–1122.

[14] Coombes JS, Conacher M, Conacher M, et al. Dose effects of oral bovine colostrum on physical work capacity in cyclists. Med Sci Sports Exerc. 2002;34(7):1184-1188.

[15] Crooks C, Wall CR, Cross ML. The effect of bovine colostrum supplementation on exercise performance in children and adults: A systematic review of randomized controlled trials. Nutrients. 2020;12(1):280.

[16] WADA. The Prohibited List January 2024. World Anti-Doping Agency. https://www.wada-ama.org/.

[17] Yalçıntaş YM, Mutlu M, Arslan A, et al. Exploring the impact of colostrum supplementation on athletes: a comprehensive analysis of clinical trials and diverse properties. Front Immunol. 2024;15:1395437